نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شیرزاد طایفی ¹
• هانیه حاجی تبار ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران

² دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

هرمس، یکی از اندیشمندان تأثیرگذار در دنیای حکمت و فلسفه است که اندیشه‌های مهمی در زمینة مسائل حکمی و یزدان‌شناختی دارد و اندیشه‌های او، از دیرباز وارد جوامع اسلامی شده است. از دیدگاه جهان‌شناختی هرمسی، جهان یک خداوند صانع دارد که مسئول آفرینش جهان است و می‌توان از طریق تفکّر در جلوه‌های هستی، او را شناخت و دوّم، خداوند متعالی که خارج از تصوّر و درک اوهام بشری است. ضمن این‌که یکی از این خدایان، پیرو خدای دیگر است. پژوهش پیش رو بر آن است به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی، اندیشه‌های هرمسی و جلوه‌های گوناگون آن را در قصاید خاقانی شروانی، پی‌گیری و تحلیل کند. یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های خاقانی، دانش و آگاهی زیاد او، در زمینه‌های گوناگونِ اعتقادی، فلسفی، دینی و کاربست آن‌ها در اشعارش است که یکی از این زمینه‌ها، جنبۀ حکمی و فلسفی اشعار وی است. بدین منظور در این پژوهش، ابتدا کلّیتی از اندیشه‌های هرمس، تشریح و سپس بروز این تعالیم در اندیشه و شعر خاقانی پی‌گیری شده که نتیجه گویای آن است که جلوه‌هایی از تعالیم هرمسی چون طباع تام، منطق‌الطّیر، نجوم، اندیشه در ذات خداوند و برتری روح بر جسم، در اشعار خاقانی بازتاب داشته است. نیز واکاوی قصاید خاقانی با این رویکرد، خوانشی تازه از اشعار این شاعر به دست می‌دهد که موجب شناخت بهتر ساحت اندیشگانی او در قلمرو شعر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• قصاید خاقانی
• فلسفه
• هرمس
• خوانش هرمسی

عنوان مقاله [English]

An Introduction to the Hermetic Study of Khaghani's odes

نویسندگان [English]

• Shirzad Tayefi ¹
• Haniyeh Hajitabar ²

¹ Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

² PhD in Persian Language and Literature, Teacher at Farhangian University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Hermes, one of the most influential insights outside the world is wisdom and philosophy that has important insights outside the earth of problems of rule and identification. From the point of view of the world of knowledge, the world is one God who is responsible for the world and can think of the existences of beings, God and duality. Image and understanding are human needs. The guarantee is that one of the gods follows another god. Research is progressing by descriptive, analytical and interpretative methods of library and document studies, Hermetic thoughts and their Influence on, Khaghani's odes. One of the most prominent distinctions, more knowledge and awareness, outside the lands of belief, philosophers, religions and practices. And there is a philosophical poem. Accordingly, in this research, interpretation and speech continued the teaching of insights and poetry Khaghani pursued the results of the research how termetic thoughts such as Tabae Tam, logic, astrology, insight into the essence of God and the superiority of the soul over the body, in Khaghani's odes. Also speaking of Khaghani's stories in the revival, reading fresh poems of the poet to get that it is necessary to recognize better the moment of explanation and outside the words of poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khaghani's odes
• philosophy
• Hermes
• Hermsi reading