نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک
چکیده
این پژوهش با تکیه بر نظریه «به رسمیت‌شناسی» اکسل هونت، داستان «مهمان کافر» در مثنوی مولوی را تحلیل می‌کند تا فرایند تحقیر و بازشناسی را در این حکایت عرفانی بررسی کند. پرسش اصلی این است: چگونه سه سطح کلیدی نظریه هونت- عشق، حقوق و همبستگی اجتماعی در این روایت، بحران‌های هویتی را بازتاب می‌دهند؟ و چگونه مداخله پیامبر(ص) به‌عنوان نماد بازشناسی، گذار از «تحقیر سیستماتیک» به تکریم اخلاقی را ممکن می‌سازد؟ در این داستان، مهمان کافر با طرد عاطفی، نقض حقوق اولیه و انزوای اجتماعی روبه‌رو می‌شود. این تجربه‌ها، که هویت او را تا آستانه فروپاشی می‌برند، نمونه‌ای از «تحقیر سیستماتیک» است؛ پدیده‌ای که در جوامع گوناگون، افراد را به دلیل تفاوت‌های فرهنگی یا دینی از جمع جدا می‌کرد. اما پیامبر(ص) با اقداماتی حساب شده، این تحقیر را به تکریم بدل می‌کند. این مراحل، سه سطح نظریه هونت را به شکلی شگفت‌انگیز بازتاب می‌دهند. این تحلیل نه‌تنها ظرفیت‌های نظریه هونت را در خوانش متون عرفانی ایران نشان می‌دهد، بلکه آشکار می‌کند که ادبیات کلاسیک فارسی چگونه مفاهیم مدرن فلسفی، مانند «مبارزه برای بازشناسی»، را در قالب روایت‌های اخلاقی بیان کرده است. در پایان، پژوهش بر این نکته تأکید دارد که عدالت ترمیمی، ریشه در به‌رسمیت‌شناسی چندلایه و رحمت دارد، نه در مجازات.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
تحلیل داستان مهمان کافر مثنوی مولوی
نویسنده [English]
- hojjat allah omidali
Faculty of Persian Language and Literature Department, University of Arak
چکیده [English]
This study employs Axel Honneth's theory of "recognition" to analyze the tale of "The Infidel Guest" in Rumi’s Masnavi, examining the processes of humiliation and re-recognition within this mystical narrative. The central questions are: How do Honneth’s three key levels of recognition—love, rights, and social solidarity—reflect identity crises in this story? And how does the Prophet’s (PBUH) intervention, as a symbol of recognition, enable the transition from "systematic humiliation" to ethical esteem? In the story, the infidel guest faces emotional rejection, violation of basic rights, and social isolation. These experiences, which push his identity to the brink of collapse, exemplify "systematic humiliation"—a phenomenon that historically marginalized individuals in diverse societies due to cultural or religious differences. However, the Prophet (PBUH) strategically transforms this humiliation into dignity through deliberate actions. These steps remarkably mirror Honneth’s three-tiered theory. This analysis not only demonstrates the applicability of Honneth’s framework to interpreting Persian mystical texts but also reveals how classical Persian literature has articulated modern philosophical concepts, such as the "struggle for recognition", through ethical storytelling. Ultimately, the study emphasizes that restorative justice is rooted in multilayered recognition and mercy, rather than punitive measures.
کلیدواژه‌ها [English]
- Rumi’s Masnavi
- The Tale of the Infidel Guest
- Axel Honneth
- Recognition
- Restorative Justice
)