نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده
چنین نیست که فصل بیان از "قسم ثالث" کتاب مفتاح العلوم سکّاکی، خلاصه‌ی وفادارانه‌ای از آرای پیشوای اهل بلاغت، عبدالقاهر جرجانی باشد و یا حتی نام خود را از آن گرفته باشد. سکّاکی است که نام، حدود و مبنای منطقی این دانش را برنهاده است. او خود در این فن دست به تأسیس می‌زند و با افزودن بحث دلالت همچون مدخلی منطقی‌وار بر طایفه‌ای از مباحث که آنها را "البیان" نامیده‌است، به تعبیر آیندگان خویش "مخترع" این رویکرد به آن مباحث می‌شود. می‌گویند که سکّاکی با درآوردن منطق به بیان، ذوق را از آن به‌درکرده‌است؛ این قابل بررسی است؛ امّا این که چند و چون عمل منطقی سکّاکی، خود چیست و چگونه است درست بررسی نشده‌است. در این مقاله، پس از مرور بر اسنادی که ثابت می‌کنند که سکاکی مؤسّس علم بیان است، مدخل دلالی علم بیان در کتاب مفتاح العلوم، وارسی خواهد شد و در برابر پرسش‌هایی انگیخته از درونِ روش‌شناسی و ساختار آن، قرار خواهد گرفت؛ زیرا عزیمتی که سکاکی از بحث دلالتهای سه‌گانه؛ یعنی مطابقه، تضمّن و التزام به سوی ارکان علم بیان می‌کند، نیازمند تقریری روشن‌کننده است، و هم‌چنین در ذات خود و نیز در قیاس با مبنای منطقی‌ای که مصنّف، همچون تمهیدی بر علم بیان درمی‌آورد، دچار مسائلی است که این مقاله به تبیین آنها خواهد پرداخت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Sakka's Logic in Establishing the Science of Expression
نویسنده [English]
- siavash haghjou
Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Univeristy of Mazandaran , Babolsar, Iran
چکیده [English]
It is not the case that the "Declaration" chapter of the "Third Part" of Sakkaki's Miftah al-Uloom book is a faithful summary of the opinions of the leader of rhetoric, Abdul Qahir Jarjani, or even took its name from it; it was actually Sakkaki who has made the name, limits, and logical basis of this knowledge. Sakkaki established himself in this technique, and by adding the discussion of implication as a logical entry to a group of topics that he called "Albayan," according to his posterity, he became the "inventor" of this approach to those topics. It is said that Sakkaki took the taste out of expression by bringing logic to it. However, what Sakkaki's logical action is and how it is have not been properly investigated. In this study, after reviewing the documents that prove that Sakkaki is the founder of the science of expression, the entry of Dalali of the science of expression in the Miftah al-Uloom book will be examined, and it will be faced with questions arising from its methodology and structure; because the departure that Sakkaki expresses from the discussion of triple implications, including conformity, guarantee, and commitment to the pillars of science, requires a clarifying explanation. Also, in its essence and in comparison with the logical basis that the author makes as a preparation for science, it has problems that the current research will explain.
کلیدواژه‌ها [English]
- science of expression
- Sakkaki
- Jurjani
- rhetoric
- implication
- logic
)