نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه سادات امیری ¹
• حسن اکبری بیرق ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

متون هرمسی از کهن‌ترین دستاوردهای بشر است که در گذر زمان به عالم اسلام وارد شده، بر اندیشه مسلمانان اثر گذاشته و با عناصر فکری اسلامی تلفیق شده است. این متون دربرگیرنده آثار فلسفی و الهیاتی و علوم سری هرمسی(شامل کیمیا، نجوم و جادو) می‌باشد. در الهیات هرمسی نظام هستی به سه ساحت خدا، کیهان و انسان تقسیم می‌شود. خدای متعال غیرقابل درک و شناخت است. کیهان یا خدای صانع مسئول آفرینش است. انسان تصویری از خداوند است و هدف نهایی او شناخت خداوند و رسیدن به اوست. پژوهش حاضر یک مطالعه تطبیقی در زمینه تاثیر اندیشه‌های هرمسی بر فکر ناصر خسرو و بازتاب آن در دیوان اشعار وی می‌باشد. حکیم ناصرخسرو قبادیانی، شاعر و نویسنده بزرگ قرن پنجم هجری، با آرا و عقاید ادیان و گروه‌های مختلف آشنایی داشته و در اواسط عمر به مذهب شیعه اسماعیلی گرویده، در مباحث الهیاتی و حکمت نظری و عملی نظریات دقیقی مطرح کرده است. پس از بررسی مکتوبات هرمسی و مطالعه دیوان اشعار ناصر خسرو به روش توصیفی-تحلیلی دریافتیم که ناصرخسرو در در مواردی همچون مراتب جهان‌شناسی، عقاید او درباره انسان و مسئولیت وی در جهان، تأثیر ستارگان و افلاک بر کره زمین و زندگی انسان تحت تأثیر اندیشهٔ هرمسی قرار داشته است و انجام این پژوهش به منظور فهم آثار ناصر خسرو و شناخت صحیح زمینه‌های فکری او لازم به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

• متون هرمسی
• شعر پارسی قرن پنجم هجری
• ناصرخسرو
• اسماعیلیه

عنوان مقاله [English]

Reflection of Hermetic Cosmology in Nasser Khosrow's Court

نویسندگان [English]

• Fateme Sadat Amiri ¹
• Hasan Akbari Beyraq ²

¹ Semnan University of Persian Language and Literature Student

² Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran

چکیده [English]

Hormesis texts are one of the oldest achievements of human thought, which entered the Islamic-Iranian sphere of thought in a long journey and left a visible and hidden impact. In the Hermetic cosmology that the Hermetic philosophical texts draw, the system of existence is divided into three spheres: God, the cosmos, and man. Almighty God is incomprehensible and indescribable. The universe or creator god is responsible for creation. Man is an image of God; his ultimate goal is to know and reach Him. The present study attempts to compare the reflection of Hormese cosmology in the mind and language of Nasser Khosrow Qabadiani, a Persian-speaking poet and writer of the 5th century Hijri, based on his poems. The assumption of this research is that Nasser Khosrow was familiar with the opinions and beliefs of different religions and groups and converted to the Ismaili Shia religion in the middle of his life. He was an expert in theological issues and theoretical and practical wisdom, and considering the prevalence of Hermetic texts in the cultural field, the civilization of Iran and Egypt (Alexandria) should not have been unaware of those teachings. After examining Hermesi's writings and studying Nasser Khosrow's divan of poems in a descriptive-analytical way, it was found that Nasser Khosrow's ontological thoughts were influenced by Hermesi's cosmology, and a deep and accurate understanding of some of his poems depends on the knowledge of Hermesi's texts.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Hermesian cosmology
• Persian poetry of the 5th century AH
• Nasser Khosrow
• comparative literature