نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

• منیژه پورعلی

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

عصر صفویه دوره‌ی تلاطم و دگرگونی‌های مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در تاریخ ایران‌زمین به حساب می‌آید. در این دوره با به قدرت رسیدن یک حکومت کاملاً ایدئولوژیک که تا آن زمان سابقه‌ نداشت، تمام معیارها و ساختارهای بنیادین جامعه دچار تغییر و تحوّل شد. تحوّلات اساسیِ سیاسی، تأثیر عمیقی بر حوزه‌ی زبان و فرهنگ و ادب این دوران گذاشت که می‌توان بازتاب آن را در آثار متنوّع و مکتوب این عصر به خوبی مشاهده کرد. در حکومت صفوی قدرت بین سه گروه: شاهان و دربار، نظامیان قزلباشان و علمای مذهبی شیعه با بسامدهای گوناگون در برهه‌های مختلف تقسیم می‌شد و دست به دست می‌گشت. در این بازی سیاسی، هر بار که یکی از این عاملان قدرت، زمام امور را آشکار و یا پنهان، به دست می‌گرفت، تأثیرات نفوذ خود را بر جامعه و مردم و به تبعیّت از آن‌ها بر حوزه‌ی زبان و ادبیات می‌نهاد و سبک و ساختار آثار ادبی و فرهنگی را شکل می‌بخشید و جهت می‌داد. با توجّه به جامعه‌شناسی زبان که به بررسی جنبه‌های مختلف زبان در اجنماع و آثار فرهنگی می‌پردازد، در پژوهش حاضر، تأثیر قدرت بر کتاب «رساله در پادشاهی صفوی» از منظر جامعه-شناسی زبان بررسی شده و جنبه‌های مختلف لفظی و معنوی این تأثیر به نمایش درآمده است. عربی‌گرایی روحانیت با تأثیرپذیری از ایدئولوژی حاکم بر جامعه، سبک و ساختار این کتاب را از نظر لفظی به سمت التقاط نحو فارسی و عربی کشانده و از نظر محتوایی به نثرهای مذهبی در جانبداری از حکومت صفوی نزدیک کرده است.

کلیدواژه‌ها

• قدرت
• جامعه‌شناسی زبان
• صفویه
• نثر صفوی
• رساله در پادشاهی صفوی

عنوان مقاله [English]

The influence of power on the book "Treatise on the Safavid Kingdom" based on the sociology of language

نویسنده [English]

• Manizhe Pourali

Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Bo Ali Sina University, Hamadan, Iran

چکیده [English]

The Safavid era is a period of turmoil and important political, social, economic and cultural changes in the history of Iran. In this period, with the coming to power of a completely ideological government, which was unprecedented until then, all the basic criteria and structures of the society underwent changes and transformations. The basic political developments had a deep impact on the language, culture and literature of this era, which can be seen reflected in the diverse and written works of this era. In the Safavid government, power was divided between three groups: the kings and the court, Qazalbash soldiers, and Shia religious scholars with different frequencies at different times. In this political game, every time one of these power actors took control of affairs openly or covertly, the effects of their influence on the society and the people and following them on the field of language and literature. It provides and it shaped and directed the style and structure of literary and cultural works. According to the sociology of language In the current research, the influence of power on the book "Treatise on the Safavid Kingdom" has been examined from the perspective of the sociology of language, and various verbal and spiritual aspects of this influence have been shown. The Arabicism of the clergy, influenced by the ideology ruling the society, has led the style and structure of this book to the eclecticism of Persian and Arabic syntax. And in terms of content, it has favored the Safavid government.

کلیدواژه‌ها [English]

• power
• sociology of language
• Safavieh
• Safavid prose
• treatise in Safavid kingdom